روش های مختلف و فرمول های محاسبه بازپرداخت وام سرمایه گذاری
هزینه های سرمایه گذاری Total Investment پیش بینی شده برای اجرای طرح که شامل هزینه های ثابت سرمایه گذاری CAPEX (Capital Expenditures)، هزینه های قبل از بهره برداری Pre-Production Expenditures و سرمایه در گردش Working Capital می باشد نیاز به منابع تأمین دارد. معمولا تأمین بخشی از هزینه های سرمایه گذاری مورد نیاز از طریق آورده سهامداران Equity صورت می گیرد و الباقی آن از طریق اخذ وام های Loan بلند مدت و کوتاه مدت بانکی می باشد. از وام بانکی جهت تأمین هزینه های ثابت سرمایه گذاری و یا سرمایه درگردش طرح استفاده می شود. وام سرمایه ثابت در طول دوره احداث و وام سرمایه در گردش از ابتدای دوره بهره برداری به پروژه سرمایه گذاری اعطا می شود که در ادامه با توجه به جزییات بیشتر، روش ها و فرمول های محاسبه بازپرداخت وام سرمایه ثابت تشریح می گردد.
بانک وام سرمایه ثابت را در طول دوره احداث طرح و بصورت مرحله به مرحله همگام با پیشرفت فیزیکی انجام شده به پروژه تزریق می نماید. سود این وام با نرخ بهره Interest Rate تعیین شده در قراداد مشارکت بانک در پروژه محاسبه و بازپرداخت خواهد شد. در طول دوره احداث باتوجه به اینکه هنوز محصولی تولید نشده و خدماتی عرضه نشده است لذا طرح درآمدزایی ندارد و سرمایه گذار قادر به بازپرداخت اصل و سود وام دریافتی نمی باشد. پس از شروع دوران بهره برداری و کسب سود از محل فروش محصول و یا خدمات است که سرمایه گذار می تواند بازپرداخت وام را انجام می دهد.
در طول دوره احداث که اصل وام بصورت مرحله به مرحله از طریق بانک پرداخت می شود، بهره وام براساس طول دوره احداث و شرایط توافق شده برای بازپرداخت آن و در نظرداشتن نرخ بهره موثر که از نرخ بهره Interest Rate بدست می آید، محاسبه و به عنوان فرع به اصل وام دریافتی اضافه می شود. البته در مواقعی به جهت شرایط خاص برخی از پروژه ها علاوه بر دوره احداث که به جهت اجرای پروژه سرمایه گذار قادر به بازپرداخت وام نمی باشد، مدت زمان اضافه ای را بعنوان دوره تنفس در نظر می گیرند و بازپرداخت وام پس از اتمام دوره احداث باضافه دوره تنفس آغاز می شود که به مجموع آنها دوره مشارکت مدنی گفته می شود. به فرع وام محاسبه شده برای دوره مشارکت مدنی بهره سرمایه ای شده Capitalized Interest هم گفته می شود که طبق اصول محاسبات مالی به عنوان هزینه های قبل از بهره برداری Pre-Production Expenditures می باشد و می توان براساس قوانین مالیاتی کشور این مبلغ را نیز مستهلک و از معافیت مالیاتی حاصل از آن استفاده نمود.
طبق قوانین جاری کشور برای ارائه وام در طول دوره مشارکت مدنی، قراردادی فی مابین بانک و سرمایه گذار منعقد می شود که تحت عنوان قرارداد مشارکت مدنی است و شرایط ارائه وام از نقطه نظر نرخ بهره، نحوه پرداخت وام، زمان های تعیین شده برای پرداخت وام، ضمانت های مورد نظر و غیره در آن ذکر شده است.
برای محاسبه فرع وام در طول دوره مشارکت مدنی از فرمول زیر استفاده می شود.
نرخ بهره موثر * طول دوره مشارکت مدنی (براساس سال) * اصل وام = فرع وام در دوره مشارکت مدنی
با شروع دوره بازپرداخت وام مدت زمان قرارداد مشارکت مدنی بانک با سرمایه گذار به اتمام رسیده و قرارداد جدیدی تحت عنوان قرارداد فروش اقساطی جهت بازپرداخت اصل و فرع وام فی مابین طرفین منعقد می گردد که در آن شرایط بازپرداخت وام تعیین شده است. باز پرداخت اصل و فرع محاسبه شده برای وام در طول دوره بازپرداخت به دو بخش تقسیم می شود. یکی اقساط وام Repayments و دیگری هزینه های تأمین مالی Financial Costs که وام گیرنده باید به بانک پرداخت نماید.
بطور معمول روش های تعیین شده از سوی سیستم بانکی جهت بازپرداخت وام پروژه های سرمایه گذاری به دو صورت می باشد:
- اقساط مساوی Constant Principals
- سالواره Annuity
تشریح روش اقساط مساوی Constant Principals
در بازپرداخت وام به این روش قسط های Repayments محاسبه شده برای سال های مختلف در دوره بازپرداخت باهم برابر می باشند ولی هزینه های تأمین مالی Financial Costs سال های مختلف که بعنوان بهره وام در طول دوره بازپرداخت می باشند با یکدیگر تفاوت دارند. برای محاسبه قسط وام دریافتی، کل مبلغ بدهی به بانک که شامل اصل و فرع وام می باشد به تعداد بازپرداخت تعیین شده در قرارداد فروش اقساطی تقسیم می شود تا کل بدهی به قسط های مساوی تقسیم گردد. به همین جهت به این حالت روش اقساط مساوی گفته می شود.
هزینه تأمین مالی هر دوره حاصلضرب نرخ بهره در مانده بدهی به بانک در آن دوره می باشد و باتوجه به اینکه با پرداخت اقساط میزان بدهی مرحله به مرحله کاهش می یابد لذا هزینه تأمین مالی محاسبه شده برای دوره بازپرداخت در روش اقساط مساوی، بصورت نزولی خواهد بود و با کاهش میزان بدهی بانکی رقم آن نیز کاهش می یابد.
در تصاویر زیر یک مثال برای محاسبه بهره دوره مشارکت مدنی و نحوه بازپرداخت آن و همچنین فرمول های مورد استفاده برای آن در روش اقساط مساوی ارائه شده است.
در مثال ارائه شده، ردیف اول اصل ام دریافتی از بانک می باشد که در طول 3 سال دریافت می گردد. ردیف دوم بهره سرمایه ای شده capitalized interest یا بهره دوران مشارکت مدنی یا Interest on Holidays می باشد که بعنوان فرع وام محاسبه شده ولی در طول دوره مشارکت مدنی بازپرداخت نمی شود بلکه به اصل وام اضافه شده و همراه آن از ابتدای دوره بازپرداخت، بازپرداخت می شود. مجموع اصل و فرع وام در ردیف سوم تحت عنوان مانده بدهی Remaining Debt به بانک است. مانده بدهی Remaining Debt در سال سوم که رقم 723767 می باشد مجموع اصل و فرع وام در طول 3 سال دوره مشارکت مدنی است.
طبق شرایط توافق شده برای وام مثال بالا، طول دوره بازپرداخت وام 5 سال می باشد و هر سال تعداد 2 قسط، هر 6 ماه یک قسط (در مجموع 10 قسط) به بانک بازپرداخت میشود. ردیف مانده بدهی با پرداخت اقساط در سال های مختلف مرحله به مرحله کاهش یافته و در انتهای سال پنجم که انتهای دوره بازپرداخت می باشد صفر خواهد شد. هزینه تأمین مالی حاصلضرب نرخ بهره در مانده بدهی برای هر دوره می باشد که در جدول بالا که بصورت سالیانه ارائه شده درواقع در هر سال 2 تا هزینه تأمین مالی پرداخت می شود که سرمایه گذار اولی را در انتهای 6 ماه و دومی را در انتهای هر سال به بانک پرداخت می نماید و لذا مجموع هزینه تأمین مالی هرسال در جدول درج شده است.
از ارقام محاسبه شده در جدول فوق سرمایه گذار که جهت اجرای پروژه اقدام به دریافت وام بانکی نموده است می بایستی ردیف های Repayments اقساط و Financial Costs هزینه های تأمین مالی را که مربوط به دوره بازپرداخت می باشند به بانک پرداخت نماید. همانگونه که مشاهده می شود ردیف اقساط برای تمامی سال ها باهم برابر می باشد (در هرسال 2 قسط) و هزینه های تأمین مالی نیز با کاهش میزان بدهی به بانک بصورت نزولی کاهش پیدا می کند.
تشریح روش سالواره (Annuity)
در این روش سرمایه گذار در طول دوره بازپرداخت برای هردوره یک رقم ثابتی را به بانک پرداخت می نماید. این رقم ثابت شامل یک قسط و هزینه تأمین مالی مربوط به آن دوره می باشد. محاسبه قسط و هزینه تأمین مالی مربوط به آن بصورتی می باشد که مجموع آنها هردوره رقم ثابتی باشد. براین اساس وام گیرنده در طول دوره بازپرداخت در هردوره زمانی یک رقم ثابتی به بانک پرداخت می نماید که این رقم در طول دوره بازپرداخت ثابت بوده و تفاوتی نخواهد نمود. فرمول محاسبه مجموع قسط و هزینه تأمین مالی مربوط به آن براساس مباحث مطرح شده در ارزش زمانی پول می باشد که در مقاله جداگانه ای بصورت کامل بدان پرداخته خواهد شد.
در فرمول بالا:
Present value of Annuity = Loan + Capitalized Interest
C = Repayment + Financial cost
r = Interest Rate for each period
t = Total number of payments
برای محاسبه اقساط و هزینه های تأمین مالی این روش بازپرداخت وام در اکسل Excel فرمول هایی مشخص شده که در تصویر زیر این فرمولها و متغیرهای مندرج در آنها در سمت چپ جدول مثال پایین ارائه شده است.
در مثال بالا مانده بدهی 707435 می باشد (مجموع اصل و فرع وام در دوره مشارکت مدنی) که می بایستی از ابتدای دوره بازپرداخت در قالب اقساط و هزینه های تأمین مالی به بانک بازپرداخت شود. طول دوره بازپرداخت 6 سال و هر دوره 12 ماه (براین اساس هر سال یک قسط و یک هزینه تأمین مالی پرداخت میشود) و نرخ بهره 24 درصد می باشد. همانطور که در مثال بالا مشاهده می گردد اقساط Repayments در دوره های اول کمتر و هزینه های تأمین مالی Financial Costs بیشتر می باشد و هرچقدر که جلوتر می رویم حالت معکوس اتفاق افتاده و هزینه های تأمین مالی کاهش می یابد اما مجموع اقساط و هزینه های تأمین مالی برای تمامی دوره ها برابر می باشد.
در نرم افزار اکسل از فرمول های PPMT جهت محاسبه اقساط سال های مختف، IPMT محاسبه هزینه تأمین مالی سال های مختلف و PMT مجموع قسط و هزینه تأمین مالی هر سال استفاده می شود. درصورتی که در فرمول بالا متغیر C را به یک طرف معادله انتقال دهیم و فرمول را برای محاسبه این متغیر تغییر ساختار دهیم درواقع فرمول محاسبه PMT بدست می آید و درواقع متغیر C همان PMT می باشد.
در دوره های آموزش کامفار COMFAR III Expert بامداد قرن دانش نحوه محاسبه بازپرداخت وام بصورت کامل و با جزییات بیشتری تشریح می گردد. در نرم افزار کامفار محاسبات مربوط به وام بصورت اتوماتیک با فرمول های تعبیه شده در آن محاسبه می شود و نیازی به برآورد آن بصورت جداگانه نمی باشد. اما در فرایند آموزش نحوه محاسبه بصورت دستی و همچنین با استفاده از نرم افزار اکسل آموزش داده خواهد شد.
Copy right © حقوق معنوی این مقالات برای بامداد قرن دانش محفوظ است و هرگونه کپی برداری و استفاده از این مطالب باذکر منبع بلامانع می باشد.
