برآورد طول دوره قرارداد ساخت بهره برداری انتقال BOT (Build Operate Transfer) با استفاده از شاخص دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک DPBP (Dynamic Pay Back Period)
ماهیت برخی پروژه های سرمایه گذاری نظیر پروژه های راه سازی و یا احداث اسکله در بنادر به نحوی می باشد که محل اجرای آنها و یا امکانات مورد نیاز برای اجرای آنها به دلایل استراتژیک در اختیار سازمان ها و ارگان های دولتی می باشد. طبق قوانین خصوصی سازی در کشور سازمان های دولتی نمی توانند در پروژه ها نقش سرمایه گذار را داشته باشند بلکه می بایستی با تصویب قوانین و مقررات خاص و نظارت براجرای این قوانین در این گونه از پروژه ها نقش حاکمیتی داشته باشند. بطور معمول بهره برداری از اینگونه پروژه ها منتج به یک حالت انحصار برای سرمایه گذار خواهد شد که سازمان دولتی با انعقاد قرارداد ساخت بهره برداری انتقال Build Operate Transfer (BOT) و تعیین طول دوره بهره برداری می تواند از این انحصار جلوگیری نماید.
فرض کنید سازمان بنادر و دریانوردی طی یک فراخوانی از کلیه سرمایه گذاران دعوت می نماید که پیشنهادات خود را برای سرمایه گذاری جهت احداث چند پست اسکله در بنادرجنوبی کشور اعلام نمایند. فرایند سرمایه گذاری بدین صورت خواهد بود که شرکت خصوصی با تأمین منابع مورد نیاز از طریق اخذ وام و یا آورده سهامداران Equity چند پست اسکله مورد نظر در این پروژه را احداث می نماید. پس از احداث این اسکله ها سازمان بنادر و دریانوردی به این شرکت خصوصی اجازه می دهد تا برای مدت زمان خاصی از این اسکله ها بهره برداری نماید. بهره برداری از این اسکله ها به این ترتیب می باشد که شرکت خصوصی در ازاء صدور اجازه ورود به کشتی ها، از آنها عوارض استفاده از اسکله و امکانات بندر را دریافت می نماید.
سازمان بنادرو دریانوردی اجازه بهره برداری از این اسکله ها را تازمانی به شرکت خصوصی ارائه می نماید که اصل و سود سرمایه گذاری از محل عوارض دریافتی از کشتی ها به شرکت سرمایه گذار بازگشت داده شود که این همان تعریف دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک Dynamic Pay Back Period (DPBP) می باشد. شرکت سرمایه گذار تا انتهای دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک از اسکله های احداث شده بهره برداری می نماید و در انتهای این دوره، از این سرمایه گذاری خارج شده و حق بهره برداری از اسکله ها را به سازمان بنادر و دریانوردی واگذار می نماید. این فرمت از قرارداد تحت عنوان قرارداد ساخت بهره برداری انتقال Build Operate Transfer (BOT) می باشد.
طبق شرایط قراردادهای BOT شرکت خصوصی اقدام به سرمایه گذاری در یک پروژه نموده و برای مدت محدود براساس شاخص دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک DPBP از آن پروژه بهره برداری می نماید و سپس کل پروژه را به سازمان دولتی مربوط واگذار می نماید. درواقع در انتهای دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک DPBP که از مدل مالی برآورد شده برای پروژه بدست می آید، اصل و سود سرمایه گذاری شرکت خصوصی به وی بازگشت داده می شود.
در قرارداد های ساخت، بهر برداری و انتقال BOT پارامتر طول دوره قرارداد که براساس شاخص مالی دوره بازگشت سرمایه گذاری متحرک DPBP بدست می آید هم برای سرمایه گذار و هم برای سازمان دولتی سرمایه پذیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. سرمایه گذار بسیار تمایل دارد تا آنجا که امکان داشته باشد طول دوره قرارداد BOT را افزایش دهد تا میزان سود دریافتی از پروژه بیشتر شود. لذا تدوین مدل مالی سرمایه گذاری در این گونه از پروژه ها جهت برآورد شاخص DPBP صورت می گیرد و می توان از نرم افزار کامفار COMFAR III Expert برای تدوین این مدل مالی سرمایه گذاری و برآورد شاخص DPBP استفاده نمود.
شرکت بامداد قرن دانش در طول سالهای فعالیت خود تجربه تهیه گزارشات توجیهی جهت تعیین طول دوره قراردادهای BOT را دارد و به سرمایه گذاران بسیاری در این خصوص مشاوره داده است. در تهیه مدل های مالی مربوط این شرکت از نرم افزار کامفار COMFAR III Expert استفاده نموده و لذا مدل مالی مورد استفاده کاملا استاندارد و براساس روش های مورد قبول سازمان های دولتی انجام گرفته است.
در برآورد طول دوره قرارداد BOT برخی متغیرها نظیر موارد زیر تعیین کننده می باشند:
- هزینه های سرمایه گذاری Capital Expenditures (CAPEX)
- هزینه های بهره برداری operational expense (OPEX)
- درآمد Revenue
- نرخ تنزیل (نرخ مورد انتظار سرمایه گذار) Discount Rate
هرچقدر که هزینه های برآورد شده برای پروژه (سرمایه گذاری و بهره برداری) بیشتر باشد و درآمد طرح نیز کمتر برآورد شود، دوره بازگشت سرمایه گذاری افزایش خواهد یافت و لذا طول دوره قرارداد BOT بیشتر می شود. علاوه براین موارد، متغیر تأثیرگذار و بسیار مهم در برآورد طول دوره قرارداد نرخ تنزیل (نرخ مورد انتظار سرمایه گذار)Discount Rate می باشد. باید تعیین شود که سرمایه گذار از سرمایه گذاری در این پروژه انتظار چه میزان سود دهی را دارد. هرچقدر که انتظار سرمایه گذار سود بیشتری باشد برآن اساس نرخ تنزیل افزایش یافته و سبب می شود که طول دوره قرارداد نیز تعداد سال بیشتری محاسبه گردد. لذا از جمله متغیرهایی که در نهایی سازی این گونه از قراردادها بسیار مورد بحث قرار می گیرد، تعیین نرخ مورد انتظار از سرمایه گذاری می باشد و در این خصوص می بایست سازمان دولتی و شرکت سرمایه گذار به توافقی برسند.
Copy right © حقوق معنوی این مقالات برای بامداد قرن دانش محفوظ است و هرگونه کپی برداری و استفاده از این مطالب باذکر منبع بلامانع می باشد.
