در زمان ورود داده های اولیه در نرم افزار کامفار در بخش ورود اطلاعات، بایستی کلیه منابع (حقوق صاحبان سهام، تسهیلات، یارانه ها و هدایا) و مصارف طرح (هزینه های ثابت سرمایه گذاری، سرمایه در گردش) با یکدیگر تراز باشند. این بدان مفهوم است که اگر هزینه های سرمایه گذاری در سال اول دوران احداث مبلغ A ریال باشد، بایستی منابع تأمین وجوه طرح نیز که از طریق حقوق صاحبان سهام (سرمایه پرخطر) و یا تسهیلات دریافتی از منابع بانکی و یا دولتی می باشد، در سال اول A ریال گردد تا این توازن برقرار شده و بتوان طرح را اجرا نمود. حال اگر به هردلیلی این توازن در طی دوران احداث و یا بهره برداری برقرار نگردد، نرم افزار کامفار خطاهای زیر را پس از انجام محاسبات اعلام می دارد.
خطای شماره 7: فاز ساخت- سرمایه خودکار بدلیل کمبود وجوه ایجاد شد!
خطای شماره 8: فاز تولید- برداشت خودکار از بانک به دلیل کمبود وجوه.
لازم به ذکر است که باوجود بروز خطاهای شماره 7 و 8، کامفار کمبود سرمایه را با برداشت خودکار از بانک جبران نموده و محاسبات را براساس آن انجام می دهد. لذا شاخص های مالی محاسبه شده طرح نظیر IRR، NPV، NPBP و سایر موارد با وجود خطاهای فوق، در نرم افزار کامفار محاسبه و اعلام می گردد و این در حالی است که اگر خطاهای فوق نیز مرتفع گردد، بازهم شاخص های محاسبه شده تغییری ننموده و همان موارد قبلی خواهد بود. لذا بروز خطاهای فوق روی محاسبه شاخص ها هیچ تأثیری نمی گذارد و صرفا به کاربر اعلام می دارد که منابع و مصارف را به شیوه درستی تراز نماید تا جدول منابع تأمین مالی نتایج خروجی بصورت مناسبی تنظیم گردد.
بخش اول- علل بروز خطای شماره 7
خطای شماره 7 به کاربر اعلام می نماید که در فاز ساخت، منابع تأمین وجوهی که از جانب خود کاربر در نرم افزار و در بخش حقوق صاحبان سهام و یا بخش تسهیلات وارد شده، جوابگوی هزینه های سرمایه گذاری دوران احداث نمی باشد و این هزینه ها بیش از میزان تأمین شده است. لذا در این حالت کامفار اعلام می نماید که این نرم افزار بصورت خودکار کسری مبالغ مذکور را از بانک برداشت و جهت تأمین هزینه های احداث پروژه مورد استفاده قرار داده است.
در برخی مواقع نیز ممکن است کاربر بصورت عمدی و یا سهوی بازپرداخت تسهیلات را در طی دوران احداث لحاظ نماید و برای آن دوران تنفس پیش بینی ننموده باشد که این مسئله باعث می گردد بخشی از منابع تأمین شده برای سرمایه گذاری در طی دوران احداث جهت بازپرداخت تسهیلات مورد استفاده قرار گیرد و به سبب کسری منابع خطای فوق بروز نماید.
جهت مشاهده میزان کسری منابع و اینکه چه میزان سرمایه خودکار از بانک برداشت شده می توانید پس از انجام محاسبات در کامفار به مسیر زیر مراجعه نمایید:
منابع تأمین مالی / جریانات نقدی مالی / کل
همانگونه که در شکل مشاهده می گردد در نتایج محاسبات کامفار یک پروژه فرضی و برای سال های اول و دوم (دوران ساخت) دو رقم 635،400 و 1،482،600 میلیون ریال به جهت کمبود منابع از طریق سرمایه خودکار تأمین شده که باعث بروز خطای شماره 7 شده است.
بخش دوم- علل بروز خطای شماره 8
خطای شماره 8 مربوط به تراز نبودن منابع و مصارف طرح در طول دوران بهره برداری و یا همان فاز تولید می باشد. خطای مذکور درصورت کافی نبودن منابع در طول دوران بهره برداری برای پوشش یک و یا ترکیبی از موارد زیر می باشد.
مورد اول: هزینه های سرمایه گذاری در فاز تولید
ممکن است دوران ساخت یک طرح در چند فاز پیش بینی شده باشد و پس از راه اندازی فاز نخست، از طرح بهره برداری گردد و در سالهای بعدی راه اندازی فازهای پیش بینی شده آتی در دستور کار قرار گیرد. با فازبندی دوران ساخت، دستیابی به درآمد از محل بهره برداری از طرح برای سهامدار سریعتر اتفاق خواهد افتاد و در این حالت سهامدار می تواند از محل درآمد طرح برای سرمایه گذاری مجدد و راه اندازی فازهای بعدی استفاده نماید. درمواقعی که یک طرح شاخص های مالی مناسبی ندارد می توان از این روش برای افزایش نرخ بازده داخلی (IRR) و سایر شاخص های تأثیرگذار در توجیه پذیری طرح استفاده نمود. در اینگونه موارد اگر منابع تأمین مالی برای فازهای بعدی مربوط به احداث که در فاز تولید قرار میگیرد در نظر گرفته نشده باشد، منابع و مصارف طرح تراز نبوده و نرم افزار خطای شماره 8 را اعلام می نماید.
گفتنی است در مواقعی که درآمد حاصل از فروش محصول و یا عرضه خدمات طرح قابل توجه بوده و بیش از ارقام مورد نیاز برای سرمایه گذاری فازهای آتی باشد، نرم افزار خطای شماره 8 را اعلام نمی نماید و جهت تأمین هزینه های راه اندازی فازهای مذکور از درآمد طرح استفاده خواهد کرد.
مورد دوم: سرمایه در گردش
از جمله مواردی که در طی فاز تولید بایستی از طریق منابع تأمین مالی جبران شود سرمایه در گردش مورد نیاز طرح است که از آن جهت پوشش هزینه های تولید استفاده می گردد. سرمایه در گردش مورد نیاز سالیانه تابعی از میزان هزینه های تولید مربوط به هریک از سالها می باشد. بنابراین درصورتیکه هزینه های تولید در طی سالهای مختلف بنابه دلایلی نظیر رشد و یا کاهش میزان تولید، نوسان داشته باشد، سرمایه در گردش موردنیاز نیز به تبع آن تغییر می نماید. میزان سرمایه در گردشی که بایستی در هر سال و از طریق منابع تأمین مالی جبران شود معادل میزان افزایش در سرمایه در گردش خالص می باشد که در نتایج کامفار و در مسیر زیر قرار دارد:
هزینه های سرمایه گذاری/ سرمایه در گردش/ کل – افزایش در سرمایه در گردش خالص
لازم به توضیح است که سرمایه در گردش جهت پوشش هزینه های تولید می باشد که پس از فروش محصول و از محل درآمد طرح دوباره تأمین و عینا به سال بعدی منتقل می گردد. لذا درصورتیکه سرمایه در گردش سال جدید تغییر یابد، سهامدار صرفا بایستی رقم افزایش در سرمایه در گردش خالص را تأمین نماید. اگر برای رقم افزایش در سرمایه در گردش خالص طرح در طی سالهای مختلف دوران تولید منابعی پیش بینی نگردد، در این مورد نیز نرم افزار کامفار خطای شماره 8 را اعلام می نماید. البته در برخی موارد ممکن است که میزان درآمد زایی طرح به حدی بالا باشد که از آن طریق بتوان رقم افزایش در سرمایه در گردش را جبران نمود و لذا در اینگونه مواقع باوجود عدم تأمین منابع برای سالهای بهره برداری، نرم افزار کامفار خطایی اعلام نمی نماید.
مورد سوم: هزینه های دوران بهره برداری
اگر هزینه های تولید طرح در برخی از سالها بیش از درآمد پیش بینی شده از محل فروش محصول و یا ارائه خدمات برای آن باشد، میزان نقدینگی طرح در طی دوران بهره برداری منفی خواهد بود که در اینگونه موارد نیز نرم افزار خطای شماره 8 را اعلام می نماید. به جز طرح هایی که منفی بودن جریانات نقدینگی در آن به سبب درآمد بسیار پایین طرح می باشد، در برخی موارد در سالهای اولیه دوران تولید، اقساط تسهیلات که بایستی به بانک بازپرداخت گردد و هزینه های تأمین مالی مربوط به آن تا حدی بالا می باشد که نمی توان از محل درآمد طرح آن را جبران نمود و بایستی برای تأمین نقدینگی منفی مذکور نیز منابع تأمین مالی پیش بینی گردد.
با بروز خطای شماره 8 جهت مشاهده میزان منفی بودن جریانات نقدی (کسری منابع) در طی دوران بهره برداری بایستی به مسیر زیر مراجعه نمایید:
نتایج تجاری/ جریانات نقدی به منظور برنامه ریزی مالی/ کل (ردیف وجوه اضافی (کسری) )
بخش سوم- مراحل حذف خطاهای مربوط به کمبود سرمایه
خطاهای شماره 7 و 8 نرم افزار کامفار هردو به علت عدم تراز بودن ورودی ها و خروجی های پروژه در طی دوران احداث و بهره برداری بوجود می آیند. بنابراین اگر این هزینه ها شناسایی و از طریق حقوق صاحبان سهام و یا تسهیلات در سال های مربوط تأمین گردند خطاهای مذکور از بین خواهند رفت. از بین بردن خطاهای فوق که در برخی مواقع ممکن است صرفا یکی از آنها بروز نماید، با استفاده از مراحل زیر قابل انجام می باشد.
مرحله اول: تأمین هزینه های سرمایه گذاری و سرمایه در گردش
در صورتیکه بروز خطاهای کمبود سرمایه به جهت عدم تأمین هزینه های سرمایه گذاری و سرمایه در گردش باشد می توان از این مرحله جهت حذف این خطاها استفاد نمود. بدین منظور جدولی مشابه جدول زیر تهیه نمایید و با استفاده از ارقام مندرج در جدول نتایج نرم افزار کامفار که در مسیر زیر قرار دارد، خانه های این جدول را تکمیل نمایید. ردیف های این جدول تا انتهای دوران بهره برداری ادامه دارند.
هزینه های سرمایه گذاری/ کل سرمایه گذاری / کل
جدول محاسبه کل هزینه های سرمایه گذاری
|
شرح- سال |
سال اول |
سال دوم |
سال سوم |
سال چهارم |
سال ... |
|
کل هزینه های ثابت سرمایه گذاری |
|
|
|
|
|
|
مخارج پیش از تولید (خالص از بهره) |
|
|
|
|
|
|
افزایش در سرمایه در گردش خالص |
|
|
|
|
|
|
کل هزینه های سرمایه گذاری |
|
|
|
|
|
بخشی از هزینه های سرمایه گذاری مندرج در جدول کامفار که مربوط به مخارج پیش از تولید (بهره) می باشد همان بهره دوران احداث (بهره مشارکت مدنی) می باشد که به عنوان فرع تسهیلات به اصل آن اضافه شده و در طول دوران بهره برداری تقسیط می گردد و لذا تأمین آن از طریق آورده سهامدار و در طول دوران احداث ضرورتی ندارد. ردیف پایین جدول فوق (کل هزینه های سرمایه گذاری) حاصل جمع کل ارقامی می باشد که در خانه های ردیف های فوق قرار دارد.
سپس جدولی مشابه جدول زیر تشکیل دهید.
جدول منابع تأمین وجوه
|
شرح- سال |
سال اول |
سال دوم |
سال سوم |
سال چهارم |
سال ... |
|
کل حقوق صاحبان سهام |
|
|
|
|
|
|
یارانه ها/ هدایا |
|
|
|
|
|
|
تسهیلات |
|
|
|
|
|
|
کل منابع |
|
|
|
|
|
ارقام منابع تأمین وجوه جهت درج در جدول فوق توسط کاربر تنظیم و تعیین می گردد و اوست که مشخص می نماید در هریک از سالهای دوران احداث و یا بهره برداری، سهم آورده سهامدار، یارانه ها و تسهیلات چه میزان می باشد. البته کاربر بایستی توجه نماید که این ارقام را به نحوی تنظیم نماید که ضمن واقعی بودن آنها، ردیف نهایی دو جدول فوق یعنی کل منابع و کل هزینه های سرمایه گذاری، بایستی با یکدیگر تراز (برابر) باشند در غیر اینصورت خطاهای شماره 7 و 8 و یا یکی از آنها بروز می نماید.
بانگاهی به جداول فوق مشاهده می گردد که برای هر هزینه ای که در نرم افزار کامفار پیش بینی می گردد (هزینه های ثابت سرمایه گذاری، سرمایه در گردش و هزینه های قبل از بهره برداری)، بایستی منابعی جهت تأمین لحاظ شود که این منابع و هزینه ها در طی سالهای مختلف بایستی بایکدیگر برابر باشند. علل بروز خطاهای مربوط به برداشت خودکار از بانک، کمبود وجوه پیش بینی شده در بخش منابع تأمین وجوه جهت پوشش هزینه های سرمایه گذاری را نشان می دهد. پس از تنظیم خانه های مربوط به جدول منابع تأمین وجوه که باتوجه به ارقام مندرج در جدول هزینه های سرمایه گذاری می باشد و اطمینان از برابر بودن ردیف آخر هریک از جداول بایکدیگر، بایستی این ارقام در بخش ورود داده های نرم افزار کامفار، گره منابع تأمین مالی و در قسمت های مربوط لحاظ شوند.
پس از انجام این تغییرات بایستی از نرم افزار کامفار دوباره خروجی گرفته شود (انجام محاسبات و مشاهده نتایج). درصورت بروز دوباره خطای سرمایه گذاری که در این حالت بطور حتم خطای شماره 8 خواهد بود، به مرحله بعد رفته و دستورالعمل این مرحله را اجرا نمایید.
مرحله دوم: تأمین منابع جهت پوشش دادن هزینه های دوران بهره برداری
در برخی مواقع حتی با وجود تراز نمودن هزینه های سرمایه گذاری و سرمایه در گردش با منابع تأمین وجوه برای دوران احداث و بهره برداری، نرم افزار کامفار همچنان خطای شماره 8 را اعلام می نماید و نشان می دهد که منابع مورد نیاز جهت تأمین هزینه های دوران بهره برداری کافی نمی باشد. در این گونه از طرح ها که خطای شماره 8 همچنان در نرم افزار وجود دارد، به علت بالا بودن هزینه های تولید نسبت به درآمد طرح، موجودی نقد پروژه که تحت عنوان وجوه اضافی (کسری) در خروجی های نرم افزار و در بخش جدول جریانات نقدی به منظور برنامه ریزی مالی قرار دارد، در برخی از سال ها منفی می باشد. این مسئله یا به جهت بالابودن قابل توجه هزینه های تولید نسبت به درآمد می باشد و یا می تواند ناشی از بالابودن اقساط تسهیلات و یا هزینه های تأمین مالی باشد که در سال های اولیه دوران بهره برداری، رقم قابل توجهی است.
بمنظور حذف خطای فوق درصورتیکه بتوان روی مبانی و مفروضات طرح اصلاحاتی انجام داد، می توان از یکی از روش های زیر و یا ترکیبی از آنها جهت رفع خطای شماره 8 (البته پس از تراز نمودن هزینه های سرمایه گذاری و منابع تأمین وجوه) استفاده نمود:
- افزایش درآمد
- کاهش هزینه های تولید
- کاهش نرخ بهره تسهیلات
- افزایش طول دوره بازپرداخت اقساط تسهیلات
و یا هر روشی که بتوان از طریق آن، میزان درآمد طرح در سالهای اولیه را افزایش داد.
اما در صورتیکه مبانی و مفروضات طرح در خصوص هزینه ها و درآمد ها و مباحث مربوط به بانک، غیرقابل تغییر باشند در این حالت بایستی در نتایج نرم افزار کامفار به مسیر زیر رجوع شود.
نتایج تجاری/ جریانات نقدی به منظور برنامه ریزی مالی/ کل (ردیف وجوه اضافی (کسری) )
در این مسیر کامفار مبالغ کسری را که طرح در طی سالهای مختلف با آن روبرو می باشد به تفکیک هرسال و به رنگ قرمز نمایش می دهد. این مبالغ کسری بایستی از جانب صاحب سهام و یا از طریق تسهیلات تأمین شود. لذا بایستی این ارقام را از اینجا برداشته و در بخش ورود داده های نرم افزار کامفار، گره منابع تأمین مالی و در سال موردنظر در یکی از بخش های حقوق صاحبان سهام، یارانه ها و یا یکی از انواع تسهیلات درج نمود. لازم به ذکر است که باتوجه به تجمعی بودن وجوه اضافی (کسری)، بایستی مبلغ هرسال به ترتیب و بصورت جداگانه از جدول خوانده شده و در بخش منابع تأمین مالی درج شود و پس از گزارش گیری مجدد از نرم افزار کامفار، وجوه کسری سال های بعد دوباره از جدول خوانده شده و در بخش منابع تأمین مالی درج شود. این فرایند تا زمانی ادامه پیدا می کند که خطای شماره 8 از بین برود.
